สิทธิครอบครอง

สิทธิครอบครองกฎหมายได้บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ลักษณะ 3 มาตรา 1367 ถึง มาตรา 1386

สิทธิครอบครอง คืออะไร ?

         มาตรา 1367 บัญญัติว่า “บุคคลใดยึดถือทรัพย์สินโดยเจตนาจะยึดถือเพื่อตน ท่านว่าบุคคลนั้นได้ซึ่งสิทธิครอบครอง”

จากบทบัญญัติมาตรา 1367 เห็นได้ว่า สิทธิครอบครอง คือ สิทธิที่จะยึดถือทรัพย์สินไว้เพื่อตน สิทธิครอบครองเป็นทรัพยสิทธิอย่างหนึ่ง สิทธิครอบครองเป็นสิทธิที่รองลงมาจากกรรมสิทธิ์ เจ้าของสิทธิครองครองมีอำนาจใช้สอยทรัพย์ ให้ปลดเปลื้องการรบกวนการครอบครอง เรียกเอาคืนซึ่งการครอบครอง มีสิทธิได้ดอกผล มีสิทธิติดตามและเอาคืนทรัพย์สินจากผู้ที่ไม่มีสิทธิยึดถือไว้ และมีสิทธิขัดขวางมิให้ผู้อื่นสอดเข้าเกี่ยวข้องกับทรัพย์สินนั้น ซึ่งเป็นสิทธิตามมาตรา 1336 เช่นเดียวกับเจ้าของกรรมสิทธิ์

การได้มาซึ่งสิทธิครอบครอง ตามมาตรา 1367 จะต้อง

1. มีการยึดถือทรัพย์สิน

         หมายถึง การเข้าครอบครองทรัพย์สินนั้นไว้ การยึดถือไม่จำต้องยึดถือหรือครอบครองทรัพย์สินนั้นด้วยตนเอง แต่อาจจะมีผู้อื่นยึดถือหรือครอบครองไว้แทนก็ได้ ตามมาตรา 1368 

         การครอบครอง หมายถึง กริยาเข้าไปยึดถือทรัพย์สิน เช่น เข้าไปปลูกต้นไม้หรือทำสวนผลไม้ในที่ดิน ก็เรียกว่าเข้าไปครอบครองแล้ว

ตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกา เรื่อง การยึดถือทรัพย์สิน

• ฎีกาที่ 6142/2544
• ฎีกาที่ 3277/2553

2. มีเจตนายึดถือเพื่อตน

         หมายถึง ผู้ยึดถือหรือครอบครองจะต้องมีเจตนาครอบครองเพื่อประโยชน์ในการใช้สอยของตนเอง แต่ไม่ถึงกับว่าต้องเจตนาเป็นอย่างเจ้าของทรัพย์ เช่น ผู้เช่าย่อมถือได้ว่ามีการยึดถือหรือครอบครองบ้านเช่าแล้ว และการเช่านั้นย่อมยึดถือไว้เพื่อประโยชน์ของตนเองในอันที่จะต้องใช้สอยภายในเวลากำหนดระยะเวลาเช่า ผู้เช่าจึงได้สิทธิครอบครองในบ้านนั้น 

         การจะพิจารณาว่าเป็นการยึดถือทรัพย์สินเพื่อตนหรือไม่นั้น จะต้องพิจารณาจากข้อเท็จจริงเป็นเรื่องๆ ไป ในกรณีที่ไม่อาจพิสูจน์ได้ว่าผู้ใดมีเจตนายึดถือเพื่อตนหรือไม่ ต้องสันนิษฐานว่า ยึดถือทรัพย์สินไว้โดยเจตนายึดถือเพื่อตนตามที่บัญญัติไว้ใน มาตรา 1369 ว่า “บุคคลใดยึดถือทรัพย์สินไว้ ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าบุคคลนั้นยึดถือเพื่อตน”

ตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกา เรื่อง เจตนายึดถือทรัพย์สินนั้นไว้เพื่อตน

• ฎีกาที่ 344/2434
• ฎีกาที่ 1015/2507
• ฎีกาที่ 1944/2520

ข้อแตกต่างระหว่างที่ดินมีกรรมสิทธิ์ กับ ที่ดินมีสิทธิครอบครอง คลิกเพื่ออ่านเพิ่มเติม

ข้อพิจารณา เกี่ยวกับ สิทธิครอบครอง ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1367 ถึง มาตรา 1386 มีดังต่อไปนี้

1. การได้มาซึ่งสิทธิครอบครองโดยผู้อื่นยึดถือไว้ให้ ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1368
2. บุคคลใดยึดถือทรัพย์สินไว้ให้สันนิษฐานว่ายึดถือไว้เพื่อตน ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1369
3. ข้อสันนิษฐานสิทธิครอบครองของผู้มีชื่อในทะเบียน ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1373
4. การขอปลดเปลื้องการรบกวนการครอบครอง ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1374
5. ผู้ครอบครองถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วยกฎหมาย ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1375
6. การสิ้นสุดการครอบครอง ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1377
7. การโอนการครอบครอง ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1378
8. การเปลี่ยนลักษณะแห่งการยึดถือครอบครอง ตาม ป.พ.พ.มาตรา 1381